advertentie
Allereerst; wat zijn Stolpersteine precies? Stolpersteine worden ook wel struikelstenen genoemd. Het is een project dat de Duitse Gunter Demig in 1992 opzette. Op ieder steentje staat de naam van een slachtoffer. Daaronder wordt het geboortejaar en datum van arrestatie (wanneer van toepassing) vermeld. Tot slot staat de plaats en datum vermeld waarop het slachtoffer overleed of werd vermoord. De stenen zijn van messing en worden in de stoep voor de laatste woning van het slachtoffer geplaatst. De stenen zijn bedoeld als herinnering aan de slachtoffers uit de oorlog. Inmiddels zijn er door heel Europa in minstens 1.200 steden Stolpersteine te vinden.
Wel of geen Stolpersteine?
Zo werden op maandag 22 april de eerste twaalf Stolpersteine in Ermelo gelegd. Ook in Nunspeet, Nijkerk en Putten zijn Stolpersteine te vinden. Elburg koos er bewust voor om géén Stuikelstenen te plaatsen. Op de website van Museum Sjoel Elburg is daar een duidelijke verklaring voor te vinden. In Elburg zijn namelijk davidssterren op de gevels van voormalige Joodse woonhuizen geplaatst. Deze sterren hebben het zelfde effect als de Stolpersteine, waardoor besloten is om niet ook nog steentjes te plaatsen.
In Harderwijk zijn ook geen Stolpersteine te vinden, maar tegelijkertijd is de reden hiervoor niet zo eenvoudig te vinden. Helaas is dat niet omdat er geen Harderwijkse Joden zijn omgekomen in de oorlog.
Een gift
Els Schrijver, bestuurder van het Gilde van Harderwijker Stadsgidsen, en Matty Moggré, voorzitter van de Stichting Joods Erfgoed Harderwijk, herinneren zich beiden een poging voor het plaatsen van de Stolpersteine een paar jaar voor de coronacrisis. “Wij hebben namens het Gilde de stenen aangeboden aan de gemeente als gift”, legt Schrijver uit. Volgens haar hielden nabestaanden dit toen tegen. “Ze voelden zich er niet veilig bij.”
Geen overleg
Matty Moggré noemt een poging rond 2015, toen Marcel Companjen, op dat moment nog geen wethouder, een motie indiende bij de gemeente om de Stolpersteine te plaatsen. “We misten toen volledig het overleg met ons, de Joodse gemeenschap. We waren er helemaal niet van op de hoogte.” Daarom spraken zij zich hier tegen uit.
Het hele verhaal
“Daarna zijn we in gesprek gegaan met de gemeente”, legt Moggré uit. “We vinden het veel belangrijker dat het hele verhaal verteld wordt, in plaats van alleen een naam en een sterfdatum.” In overleg is daarom besloten dat het geld dat in eerste instantie naar de Stolpersteine zou gaan, uiteindelijk naar een project van Anton Daniëls en Matty Moggré zou gaan om de Harderwijkse Joden een gezicht te geven. Ook is toen de Stichting Joods Erfgoed Harderwijk (SJEH) opgericht.
Stichting Joods Erfgoed Harderwijk heeft vervolgens een documentaire, animaties en exposities gemaakt. “Voor ons is dit veel belangrijker dan een naam op een steentje.”
Eerbetoon
Toch rijst de laatste tijd de vraag weer vaker waarom de stad geen Stolpersteine heeft, merkt Moggré. “Het zou best kunnen dat er over een paar jaar alsnog steentjes geplaatst worden”, denkt zij. Schrijver ziet dan ook in dat de stenen een mooi eerbetoon kunnen zijn aan de slachtoffers. “We zijn niet per definitie tegen de Stolpersteine, maar we vinden dat het in overleg moet gaan met de Joodse gemeenschap en nabestaanden.”
Heb je een tip of opmerking? Mail onze redactie via info@locomediagroep.nl.
